Bij de Moark, de Kooi en ’t Poltje op Wearbuorren en Hjelburd

Op Delpher kranten zoekend op de namen van mijn Friese overgrootvader Frans Gerrits Kroese en diens laatste Friese woonplaats Roodkerk, vond ik dat zijn huurboerderij begin 1911 onder de hamer kwam met enkele percelen land:

Eerst was er op 26 januari dat jaar een provisionele veiling, waarschijnlijk bij opbod, om de prijs te zetten. Interessant zijn de veldnamen: Weerburen als adres van de boerderij, het belendende weiland ‘Het Poltje’, wat een soort bult of maaiveldverheffing, podium of terp doet vermoeden, en de wat verderop gelegen weiland ‘Derdehalf bij de Kooi’ “nabij de Murk en de Kooi op Haelburd”

Die toponiemen worden nog eens herhaald in de aankondiging van de finale veiling, denkelijk bij afslag (afmijning) vanaf het hoogste bod met een ophogingsbedrag, op 9 februari. Deze tweede veiling wordt in een andere herberg in Oudkerk gehouden. Blijkbaar hield de notaris graag iedereen te vriend. Naast de veldnamen noemt de advertentie nu ook de hoogste biedingen van de eerste ronde. Daarop afgaande stelde het vastgoed dat mijn overgrootvader gehuurd had, niet echt veel voor.:

De veldnamen vond ik terug door op Topotijdreis te kijken naar de topografische kaarten van Roodkerk, Oudkerk en omgeving. Op dit kaartfragment heb ik ze zwart omcirkeld:

De thuisomgeving van mijn overgrootvader bestond voornamelijk uit weiland, maar er was ook wat bouwland. Dat weiland lag deels een halve meter onder NAP: je hoorde er veel kieviten, grutto’s en andere weidevogels in het natte voorjaar. In de eendenkooi met zijn vangpijpen werden eenden gelokt en gedood voor consumptie. De kooiker kwam regelmatig voorbij met zijn hondje – hij moet een belangrijk sociaal contact van overgrootvader Kroese geweest zijn. Diens vermoedelijke boerderij, tot slot, heb ik rood omcirkeld. Het Poltje gaf ik weer als een wolkachtige vorm op de plek ten zuiden van de Kooi, waar volgens oudere topografische kaarten zo’n verhoging te vinden was. Als ik detector-amateur was, ging ik daar eens zoeken. Tot slot zij nog gewezen op het kanaaltje bovenaan de kaart: de Moark (Fr.) of Murk (Nl.), die Oudkerk met Rinsumageest verbindt en die in strenge winters een vast onderdeel vormde van de Elfstedentochtroute.

Inmiddels heb ik bij Tresoar om scans van de notariële veilingakte(n) gevraagd, eens kijken of mijn veronderstellingen ook uitkomen: zulke akten bevatten immers de kadasternummers waarmee je de ligging van de percelen bij HisGis op de kaart kunt opzoeken. Bovendien staat de naam van de huisbaas en landeigenaar erin – dat is ook wel aardig om te weten.

Naschrift 8 september:

Wat betreft de Kooi en de Derdehalf bij de Kooi zat ik wel goed, maar de boerderij en het Poltsje bevonden zich 330 meter verder naar het oosten dan gedacht. Zie het nieuwe stukje op basis van de notariële akte die Tresoar me toestuurde.