Paal en perk aan prijsopdrijving brandnetels
Geplaatst op: 5 juli 2023 Hoort bij: Dieren, Geschiedenis, Het Noorden 5 reactiesHet dagboek of memoriaal van de landbouwer Klaas Nienhuis uit Siddeburen bevat op 17 juni 1942 de notitie dat er maximum-prijzen voor brandnetels zijn vastgesteld. Klaas zal het bericht wellicht via de radio hebben gehoord, maar de volgende dag bevatte de krant inderdaad een overeenkomstig bericht:
Zoals bekend zijn vooral jonge brandnetels een prima groente voor mensen, hoewel koken ook een eind maakt aan de jeukende en brandende eigenschappen van volwassen exemplaren. In dit geval werd de prijsopdrijving echter in de hand gewerkt door de duurte van dierenvoer. Brandnetels bevatten nogal wat eiwit, en werden vooral gegeven aan kippen en konijnen.
Er waren destijds zelfs opkopers actief, zoals uit het berichtje blijkt. Een van de grotere, een Pieter Blom die in de Zuiderbuurt van Drachten woonde, adverteerde zelfs in het Nieuwsblad van het Noorden om voor zijn groothandel aan opkopers te komen:
Naast brandnetels bleken dus ook braamblad en kalmoes (uit sloten) gezocht. Maar het moest natuurlijk wel zuivere waar zijn, er mocht geen ander spul zoals aarde of gras meekomen:
groninganus 
Nooit geweten dat brandnetels zo gewild waren in die tijd.
Nee, ik ook niet, daarom viel het me ook zo op in dat memoriaal. Dezelfde opkoper in Drachten, later een verzetsman (zie link), deed ook in bewakingshonden. Naast handelen in brandnetels deed hij dat in denneappels en sparreappels enz. Over de handel in eikels in de oorlog (en ervoor en erna) heb ik hier al eens geschreven:
Leuk om te lezen, weer wat geleerd en wat een prachtige poster.
Van mijn vader (1916) heb ik ooit het verhaal gehoord dat hij als kwajongen erop uitgestuurd werd om ‘spul’ te plukken als het varkensvoer gekookt werd. ‘Spul’ bestond onder andere uit Bitterblad (perzikkruid), Ganzenvoet, brandnetels en nog wat vrij veel voorkomend onkruiden, maar die ben ik vergeten. Dat werd toegevoegd aan het varkensvoer. Daarom was ik niet echt verbaasd dat er ooit eens handel geweest is in onkruiden. En ik zag ook dat de zaden van ganzenvoet verwant zijn aan een of ander superfood waar veel geld voor betaald moet worden in de (reform)winkels.
Kalmoes was, naar ik aanneem, bestemd om er berenburg of vergelijkbare kruidenbitter van te maken.
Het braamblad bracht me even terug bij de de buurman uit mijn kindertijd, de ‘dorpsimker’. Hij vlocht zelf zijn bijenkorven van stro en gebruikte van lange braamstengels de bast om het stro te bundelen. En net als nu, groeiden de stikstofminnende bramen (en brandnetels) ook in de jaren ’50 in groten getale in de sloot. Stikstofhoudende mest (ammoniak) lost nu eenmaal gemakkelijk op in water en juist om dat af te voeren zijn er sloten gegraven. Dus concentraties van stikstofhoudende planten heb je altijd al gehad in sloten en is echt niet iets van de laatste jaren, al willen ze je dat graag doen geloven. Maar dat is even een geheel ander onderwerp.
Dank voor deze mooie aanvulling! Dat van die braamstengels als bindmateriaal voor bijenkorven klopt. Mijn grootvader en mijn oom, beide bijenhouders, gebruikten het in mijn vroeger jeugd ook zo en hadden er speciale splitters voor.
Op kalmoes zijn vooral paarden dol: