Arbeidershuisje Verhildersum is eigenlijk nog te luxe
Geplaatst op: 18 augustus 2023 Hoort bij: Geschiedenis, Ommelanden 11 reactiesDe laatste keer dat ik Verhildersum bezocht, de borg bij Leens, sloeg ik om een onnaspeurlijke reden het bijbehorende arbeidershuisje over. Terwijl daar normaal nog wel mijn affiniteit ligt en minder bij de onderkomens van jonkers en boeren.
Voor een arbeidershuisje oogt het pand vrij groot en hoog. Het heeft ook vrij veel kamers (en dan heb ik de zolder nog niet eens gezien). Arbeiders woonden meest in eenkamerwoningen (1 kamer met portaaltje ahter de toegangsdeur).
Je komt hier in Leens het huisje van achter binnen via de bijkeuken met zijn plunderij zoals wastobbe en -ketel, wringer, petroleumstel en divers landarbeidersgereedschap:
Tobbe, wringer en wasbord:
Fraai beletterde emmer met de meest urgente victualiënvoorraad:
Het huisje zou ingericht zou zijn naar de situatie van rond 1900, maar die typografie is van minstens twee decennia later. In de gang hangt bovendien een curieuze oorkonde, die de gezeten boerenclub ‘Groninger Maatschappij van Landbouw’ vanaf 1948 uitloofde voor de allerlaatste hondstrouwe boerenarbeiders:
Getuige de woonkeuken van het arbeidershuisje op het Verhildersum-landgoed was er plaats voor meerdere huishoudens:
De ene tafel, met een strijkbout in de vensterbank erachter:
En de andere tafel. De pot schaft pap (zoepmbrij) en hardgekookte eieren:
Slaapgelegenheid – bedstee; scheergerei en lampetkan staat op het tafeltje:
De mooie, zondaagse kamer, waar een andere beddestee in zit. Naar mijn mening zijn hier veel teveel spullen verzameld en was een doorsnee landarbeidersinboedel heel wat soberder. Schilderijen aan de wand, of zo’n vitrinekastje voor theegoed zal je niet veel in dergelijke huishoudens hebben kunnen aantreffen (ik twijfel ook over het zwilkje). Rond 1900 hadden pendules ook meestal een rechtopstaand model – ht exemplaar op de schoorsteenmantel lijkt me uit het Interbellum (art déco). De mooie stoel in de hoek bij het raam rechts lijkt van Pander of Neerlandia uit Groningen:
In het speelhoekje op de vloer een legpuzzel en platen van Rie Cramer, die ook niet in de eerste decennia na 1900 actief zal zijn geweest:
Buiten de deur pralen geraniums in de zon:
Aan de buitenmuur van de bijkeuken hangt een ouderwets wasrek, zoals mijn moeder er ook nog een had (maar vrijwel nooit gebruikte). Achter het huis zie je bovendien een put (die bij arbeidershuizen nogal eens mandelig em dus voor gezamenlijk gebruik was):
groninganus 
De moeder van mijn schoonzus had in de jaren zestig van de vorige eeuw nog zo’n ‘wringer’ maar het heette volgens mij een mangel. Het werkte prima voor lakens.
Mijn moeder had er begin jaren 60 nog een. Met een dompelaar op stroom om het water voor de witte was in de wasketel te verhitten. Hele bijkeuken stond vol waterdamp.
Ja precies, ik kan het me nog zo goed voorstellen.☺
prachtige foto’s. Onder zo’n wasrek waar mijn moeder eerst oude dekens over het rek hing en met knijpers aan elkaar vastzette, een oud kleedje op het gras eronder, ik aan het spelen met mijn pop, met een vriendinnetje er soms bij, thee bracht mijn moeder ons met een Maria koekje een paar Donald Duck blaadjes om te lezen en wij waren super gelukkig en tevreden.
Zo’n wasrek gebruik ik dus nog de hele zomer, maar helaas wordt hij echt slechter en moet ik eens op zoek naar een nieuwe.
Ben je ook naar de tentoonstelling “Mien Grunn” geweest? Die staat nog op mijn verlanglijstje
Was dat die tentoonstelling over Ede Staal in de boerderij van Verhildersum? Die heb ik ook bekeken inerdaad, maar ik hou niet zo van de verafgoding van Ede Staal.
Wat betreft de wasrekken, ik heb er meerdere zien staan bij het antiekzaakje aan de burgemeeter Seinenstraat (hoofdweg) in Aduard:
https://www.google.com/maps/place/Burgemeester+Seinenstraat+43,+9831+PT+Aduard/@53.2561876,6.4589215,18z/data=!4m6!3m5!1s0x47c9cb79ccf76d2f:0x8a1d1cfe7a283f3c!8m2!3d53.2561876!4d6.4596761!16s%2Fg%2F11b8z77yc_?authuser=0&entry=ttu
Wat jij een wasrek noemt heette bij ons een linnenrek. Of, op z’n Gronings, een ‘linnerik’ Je kunt ze trouwens nog gewoon nieuw kopen.
Linnenrek was bij ons in\zuidwest-Drenthe ook het woord. Was gewoon het woord vergeten.
Nu ik er meer over nadenk heette het bij ons dekenrek.( om te luchten) net groot genoeg voor twee dekens. Maar die naam was misschien een persoonlijke keuze van onze in het westen geboren moeder. Alle ‘was’ hing aan de lijn.( op natte dagen waren er wasrekjes binnen) Daar was dan geen gebrek aan condensatie ☺
Mij lijkt het ook niet echt een arbeidershuisje. Soms word het verleden wel iets te romantisch ten toon gesteld heb ik het idee.Al is het wel leuk als je dingen ziet die opa/oma of je ouders hadden.
Hoi Harry, toevallig vorige week ook Verhildersum en bijgebouwen bezocht. De Ede Staat expositie was aardig, maar de tentoongestelde Groninger dracht kon me meer bekoren! In het arbeidershuisje klonk ineens een gil achter me… Een veldmuisje scharrelde in het slaapgedeelte 🙂 Je mening over het arbeidershuisje deel ik. Veel authentieke dingen en dan ineens een cacaobus van latere tijd ertussen. Ach, nou ja. Wat ons verder nog trof was de rij melkbussen bij de boerderij. Hartstikke fotogeniek. Maar sign of the times: staalkabel door de hengsels, ter voorkoming van diefstal. Triest dat dat moet. Al en al een mooi museum(complex). En bij ons was het ook altijd “linnenrek”.